بیل مکانیکی ، ماشینی خود کشش چرخ زنجیری یا چرخ لاستیکی و یا پایه دار، دارای یک سازه فوقانی با قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه و با تجهیزات نصب شده می باشد که اساسا برای حفر گودال و با زنبه ( باکت ) در شرایطی که ارابه کشنده آن در حین چرخه کاری حرکت نکند، طراحی شده اند.
بیل مکانیکی از اولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که در عملیات خاکی بکار رفته است. بیل مکانیکی عمدتا برای حفر کانال، گودبرداری در زمین های سخت، تخریب بتن و سنگ (با ملحقه چکش) بکار می رود.
اجزای مختلف بیل مکانیکی:
به صورت کلی بدنه بیل های مکانیکی به سه قسمت تقسیم می شود:
قسمت الحاقی جلو: شامل بوم، استیک، و باکت می باشد.
قسمت اتاقک گردان روی ارابه: شامل کابین راننده، موتور، و وزنه تعادل می باشد.
ارابه: شامل چرخ ها که اغلب به صورت چرخ زنجیری هستند و گاهی به صورت لاستیکی
یا با طراحی های خاص دیگر می باشد.
انواع بیل مکانیکی از نظر چرخ:
انواع بیل مکانیکی عبارتند از: بیل مکانیکی چرخ زنجیری و بیل مکانیکی چرخ لاستیکی که هر کدام متناسب با نوع محل کاربرد مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند محیط‌های کوهستانی، شهری، بیابانی و …
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی
این نوع دستگاه مهندسی به طور گسترده در مهندسی جاده از جمله ساخت و ساز جاده، ساخت وساز مسکن وشهر سازی، تخمگذاری لوله و جاده و تعمیر پروژه استفاده می‌شود. سرعت حرکت چرخ لاستیکی در مقایسه با چرخ زنجیری بیشتر است و شامل ویژگی های زیر:
از نوع زنجیری گرانتر است.
سرعت حرکت آنها با توجه به قدرت موتورشان محدود بوده و در حدود ۱۰ تا ۱۲٫۵ کیلومتر در ساعت است. در انواع جدید آنها نیز به ۴۰ کیلومتر در ساعت نیز می‌رسد.
بیل مکانیکی زنجیری
این مدل نمونه ای از انواع بیل مکانیکی است که از آن برای گودبرداری حجیم و در جهت حفاری های بزرگ استفاده می شود. ساختار این مدل به گونه ای است که می تواند به راحتی در سطوح شیب دا، لغزنده و پر از شن و سنگ حرکت کند.
موتور این مدل از قدرت بالایی برخوردار می باشد. بیل مکانیکی چرخ زنجیری از سرعت پایینی برخوردار بوده و این سرعت در حدود ۵.۵ تا ۷ کیلومتر در ساعت می باشد. امکان تعویض دنده در این وسیله حرکت آن در سطوح شیبدار و مرتفع و انتقال تجهیزات را آسان کرده است.
این مدل گرینه ای مناسب برای انتخاب و استفاده در عملیات خاکی می باشد. چرا که نه تنها به صرفه تر می باشد، بلکه از دیگر انواع بیل مکانیکی سریع تر عمل می کند. سطح چرخ بیل های مکانیکی زنجیری پهن می باشد و همین امر سبب می شود در زمین های سست و با خاک نرم فشار کمی بر روی خاک وارد کنند. به همبن خاطر برای اجرای پروژه در چنین مکان هایی بسیار مناسب می باشد.
نحوه کار انواع بیل مکانیکی
نحوه کار انواع بیل مکانیکی تقریبا مشابه است. هر بیل مکانیکی دارای اتاقک گردان بوده که محل نشستن و فرمان دادن راننده‌ی آن است. عمل حفاری از طریق بیل آن و جابه‌جایی و انتقال شن، ماسه، خاک و سنگ حفاری شده از طریق بازوی هیدرولیکی آن که توسط راننده فرمان داده شده منتقل و جابه‌جا می‌شود.
یکی از مزیت‌های استفاده از بیل مکانیکی برای حفاری قابلیت پیش رونده بودن آن است که می‌تواند در عرض مدت مناسبی کل فضای مورد نظر را حفاری کرده و مصالح و مواد مختلف حفاری شده را به سمت کامیون‌های حمل بار منتقل کند.
برنامه‌ریزی کار با بیل مکانیکی
برای کار با بیل مکانیکی انتخاب اندازه صحیح ماشین و بیل اهمیت زیادی دارد و نوع خاک و شرایط کارگاه موارد تعیین کننده‌ای هستند.
علاوه بر این موارد دیگری را باید در نظر گرفت که برخی از آنها عبارتند از:
زاویه گردش
زهکشی
دسترسی به محل کار
شرایط سطح کار
جهبه حفاری